مطالعۀ تطبیقی جایگاه و کارکرد نظرهای فردی (جداگانه، مخالف و اعلامیه)در رویۀ دیوان بین‌المللی دادگستری و نظام داوری حل اختلافات دولت- سرمایه‌گذار

نظرهای فردی قضات/ داوران (مخالف، جداگانه و اعلامیه‌ها) یکی از مهم‌ترین شکل‌های دکترین به‌منظور کمک به احراز قواعد حقوقی‌اند. هرچند دیوان بین‌المللی دادگستری و داوری دولت- سرمایه‌گذار دو نظام متفاوت‌اند، اما هر دو به نظام حقوقی حل و فصل اختلافات تعلق دارند. از‌این‌رو مطالعۀ تطبیقی در خصوص کارکرد و آثار نظرهای فردی قضات/ داوران در این دو نظام گامی در یافتن تفاوت‌ها و شباهت‌ها در رویه‌های این دو نظام و توسعۀ ادبیات حقوقی حل و فصل اختلافات است. قضات دیوان بین‌المللی دادگستری از طریق نظرهای انفرادی خود، چه در آرا و احکام ترافعی و چه در آرای مشورتی، در توسعه و احراز قواعد حقوق بین‌الملل و ایفای یک نقش پادمانی برای دیوان سهیم بوده، با توسعۀ اکتیویسم قضایی، رشد قاعده‌سازی و ایجاد گفتمان حقوقی و پر کردن خلأهای حقوقی به تصمیم دیوان و نیز عدالت بین‌المللی اعتبار می‌بخشند. درمقابل، جایگاه و کارکرد نظرهای فردی داوران در نظام داوری بین‌المللی دولت- سرمایه‌گذار (به‌ویژه در داوری‌های نهادی مانند ایکسید) با چالش‌های متعددی روبرو است؛ چراکه از یک طرف داوران از ارائۀ نظرهای فردی به‌ویژه مخالف خودداری می‌کنند و از طرف دیگر نظرهای مخالف اغلب وسیله‌ای برای طرف بازنده برای هدایت پرونده به سمت ابطال‌پذیری بوده و همین امر باعث عدم اتکا به این نظرها در داوری‌ها شده است. مقالۀ حاضر نشان خواهد داد با توجه به پیچیدگی‌های حاکم بر دعاوی سرمایه‌گذاری، استفاده از نظرهای فردی داوران در شکل صحیح خود همانند آنچه در دیوان بین‌المللی دادگستری وجود دارد امری ضروری است، لکن دستیابی به این مقصود نیازمند برخی اصلاحات و تغییرات در داوری‌های سرمایه‌گذاری است.